معیارهای انتخاب یک لباس مناسب چیست؟

در شریعت اسلام برای لباس پوشیدن , چهار ملاک اصلی قرار داده شده است ؛ یعنی پوشیدن هر لباسی که این چهار شرط را داشته باشد , جایز و غیر آن ممنوع است:
مستمسک عروه الوثقی , ج ۵ , ص ۲۳۹ ؛ مجمع الفائده و البرهان , ج ۲ , ۱۰۲ ؛ فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی \” ص ۵و ۶

شرط اول : لباس باید پوشاننده ی حد واجب شرعی باشد . بر زن واجب است همه ی بدن خود – به جز صورت و دست ها تا به مچ – را از نامحرم بپوشاند . بر مرد نیز لازم است پیش و پس خود را از نگاه دیگران محفوظ نگاه دارد .

شرط دوم : لباس باید فتنه انگیز و محرک شهوت نباشد . گاهی لباس پوشاننده مقدار لازم است , ولی تحریک کننده ی قوای شهوانی می باشد ؛ پوشیدن این لباس هم حرام است .

شرط سوم : لباس باید ویژه ی کفار نباشد . پوشیدن لباس های ویژه ی مسلمانان و نیز لباس های مشترک جامعه ی اسلامی و کفار جایز است , اما لباس هایی که پوشیدن آنها انسان را به نظر ظاهری شبیه کفار می گرداند , ممنوع است . مسلمان باید هویت اسلامی خود را پاس دارد .
استقلال هویت و اقتدار روحی مسلمان او را از هرگونه پیروی مقرون با ذلت پرهیز می دهد . پیروی از کفار در آداب و ظواهر زندگی , نوعی به رسمیت شناختن سلوک آنها و قرار گرفتن در زیر چتر برتری آنان است که با روح عزیز مسلمان مغایر و در دین اسلام به شدت مذموم اعلام شده است .
\” و لله العزه و لرسوله و للمؤمنین ؛
عزت از آن خدا وپیامبر او و مؤمنان است \”
منافقون آیه ۸
\” و لن یجعل الله للکافرین علی المؤمنین سبیلاً ؛
خداوند هرگز برای کافران بر مؤمنان راه تسلطی قرار نداده است \”
نساء آیه ی ۱۴۱

\” یا ایها الذین امنوا لا تتخذوا الکافرین اولیاء من دون المؤمنین ؛
ای مردم با ایمان ! کافران را به جای مؤمنان ولی و برتر خود نگیرید \”
نساء آیه ی ۱۴۴ و نیز نساء آیه ی ۱۳۹ و مائده آیه های ۵۱ و ۵۷ و ۸۱

\” من یتولهم منکم فانه منهم ؛
هر کس از شما که آنان را ولی خویش گیرد او از آنهاست \”
مائده آیه ی ۵۱ .

امام صادق علیه السلام می فرماید : \” اوحی الله الی النبی من الانبیاء ان قل لقومک : لا تلبسوا لباس اعدائی و لا تشاکلوا بما شاکل اعدائی فتکونوا اعدائی کما هم اعدائی ؛
خداوند به یکی از پیامبران وحی فرمود که به قومت بگو لباس دشمنان مرا نپوشید و به شکل دشمنان من درنیایید که دشمن من می شوید آن گونه که آنها هستند
( میزان الحکمه , ح ۹۱۳۵ ؛ وسائل الشیعه , ج ۱۱ , ص ۱۱۱ , ح ۱ )

حضرت امیر المومنین علیه السلام می فرماید : \” قل من تشبه بقوم الا اوشک ان یکون منهم ؛
کمتر کسی است که شبیه گروهی گردد و از آنها نشود \”
( نهج البلاغه , حکمت ۲۰۷ )

در این حکم –تنها – \” لباس \” موضوعیت ندارد و هر عملی که انسان را شبیه کفار و در زمره ی آنها گرداند ممنوع است .

شرط چهارم : لباس , نباید \” لباس شهرت \” باشد .
هرگونه لباس و نیز آرایش و رفتاری که موجب انگشت نما شدن آدمی در میان دیگران شود , ممنوع است .

ذکر این نکته خالی از فایده نیست که لباس \” شهرت \” و لباس \” ویژه ی کفار \” , عنوانی شناور و نسبی است که در زمان ها و مکان های مختلف , مصادیق متفاوت دارد . چه بسا لباسی که در یک جامعه لباس شهرت است و در جامعه ی دیگر غیرعادی تلقی نمی شود یا لباسی که در زمانی ویژه ی کفار بوده و در زمان دیگر مشترک میان امت اسلام و کفر شده باشد .

اگر چنین تغییری در عنوان پدید آید , حکم شرعی نیز در این مورد متفاوت خواهد بود ؛ یعنی فقط در شرایطی که موضوع \” شهرت \” یا \” تشبه به کفار \” تحقق دارد , پوشیدن آن لباس حرام است . برای مثال , کت و شلوار در دوران گذشته آن هنگام که لباس معمول جامعه ی اسلامی لباس بلند بود , تشبه به کفار محسوب می شد و حرام بود ؛ اما به مرور زمان و با تخلف عده ای بی توجه , آرام آرام کت و شلوار لباس رایج میان مسلمانان شد . از آن پس پوشیدن آن , پوشیدن لباس ویژه ی بیگانه و تشبه به کفار نیست و به تبع حرمتی هم ندارد .
(البته نباید فراموش نشود که اگر برای لباس شرط اول یا دوم وجود نداشته باشد طبیعتاً به شرط تشبه با کفار یا شهرت هم نمی رسیم که بخواهیم در مورد آن بحث کنیم و کلا پوشیدن آن حرام می شود .)

شرایط خرد دیگری مثل عدم استفاده ی مرد از لباس زرباف و ابریشمی وجود دارد که مورد نظر بحث فعلی نیست .

اگر لباس انتخابی ما درون این چارچوب و دارای این شرایط باشد , از نظر شرعی پوشیدن آن جایز است ؛ اگرچه برای تعیین \” الگوی لباس پوشیدن مسلمان \” و \” فرهنگ پوشش در جامعه ی اسلامی \” باید پژوهش دیگری انجام پذیرد.
( رجوع کنید به بحارالانوار , ج ۷۶ , ص ۳۱۱ ,ح ۱۱)