قرآن و مبارزه با تهاجم فرهنگی ۳

در پستهای گذشته با برخی عوامل پیشگیری از فساد و تهاجم فرهنگی در نگاه قرآن و اهل بیت علیهم السلام آشنا شدید. در این پست که آخرین شماره از این مقالات است، عوامل بازدارنده و از بین برنده گناه و همچنین عوامل مشترک اشاره خواهد شد.

قرآن برخی عواملی دیگری را نیز برای عوامل پیشگیری از گناه و فساد طرح نموده که به صورت عمیق تر و بادوام بیشتر هم در پیشگیری و بازدارندگی نقش و هم در رفع و برداشتن گناهان و آلودگی ها، جهت اختصار به صورت فهرست وار به آنها اشاره می شود.

۱٫عبادت و دعا

اعمال عبادی مانند نماز و روزه و حج و … نقش مهمی در بازدارندگی از گناهان دارند، قرآن درباره نماز می فرماید: « إِنَّ الصَّلاهَ تَنْهى  عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَر(عنکبوت/۴۵)؛ براستی نماز انسان را از زشتی ها باز می دارد.» و درباره روزه فرمود: «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ … لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ(بقره/۱۸۳)؛ روزه بر شما واجب شده … شاید پروا پیشه شوید.»

در یک کلام درباره هر عبادت و پرستش حق می گوید: « یا أَیُّهَا النّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ … لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ(بقره/۲۱)؛ ای مردم پروردگارتان را عبادت کنید شاید پروا پیشه شوید.»

۲٫انتخاب الگوهای صحیح

انسان فطرتا عاشق کمال و از نقص و عیب گزیران است، همین امر باعث می شود که به دنبال الگوی مطلوب و کاملی باشد الگوپذیری چون سازگار با فطرت انسان است از مؤثرترین روش های پیشگیری و رفع گناه شمرده می شود در این روش انسان نمونه ای عینی را مطلوب خویش قرار می دهد و به شیبه سازی دست می زند و گام در جای او می نهد. به همین جهت قرآن الگوهایی را معرفی می کند. در یک آیه می فرماید: «لَقَدْ کانَ لَکُمْ فی رَسُولِ اللّهِ أُسْوَهٌ حَسَنَهٌ»؛ (احزاب، ۲۱)  و مسلما برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکویی است» و همین طور ابراهیم علیه السلام برخی افراد دیگر را به عنوان الگو معرفی می کند. (ممتحنه، ۴ و ۶) که در رأس آن افراد ائمه اطهار قرار دارند.

۳٫دوری از دوستان ناباب

یکی از عوامل توسعه فساد و بی بند و باری مخصوصا در بین قشر جوان، رفقای ناباب و نامناسب است. قرآن برای جلوگیری از این عامل تذکراتی دارد که به برخی از آنها اشاره می شود:

یک. حسرت دائمی: «و [بخاطر اور] روزی را که ستمکار دست خود را [از شدت حسرت] به دندان می گزد و می گوید «ای کاش» رسول (خدا) راهی برگزیده بودم! ای وای بر من، کاش فلان [شخص گمراه] را دوست خود انتخاب نکرده بودم ». (فرقان، ۲۸)

دو. دوستی با تقوا پیشگان: « اْلأَخِلاّءُ یَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلاَّ الْمُتَّقینَ؛ در آن روز یاران جز پرهیزگاران بعضى شان دشمن بعضى دیگرند». (زخرف، ۶۷)

نار خندان باغ را خندان کند              صحبت مردانت از مردان کند

 

ج. عوامل بازدارنده و از بین برنده گناه و فساد

این عوامل نیز خود به سه دسته تقسیم می شود:

۱–  عوامل فردی:

عوامل فردی دوری از گناه و فساد و رها شدن از دام این بخش از تهاجم فرهنگی متعدد است که به برخی از آن ها اشاره می شود.

یک- توبه و بازگشت: قرآن در بیش از ۹۰ آیه را در قالب های مختلف مطرح و بیان نموده است  و آن را مهم ترین عامل رهائی از دام گناهان و فساد، و باعث رستگاری انسان می داند. در آیه می خوانیم: « تُوبُوا إِلَى اللّهِ جَمیعًا أَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ اى مؤمنان همگى [از مرد و زن] به درگاه خدا توبه کنید امید که رستگار شوید». (نور،۳۱)

دو- یاد خدا و نعمت های او: یاد خدا و نعمت های او، با این دید که نعمت دهنده در همه جا حاضر است و تمام هستی حتی خطورات قلبی و تخیلات انسان را زیر نظر دارد انسان را از پلیدی و زشتی نگه می دارد و به خوبی و نیکی وا می دارد.

علی علیه السلام فرمود: «هر کس قبلش را به دوام یاد خدا آباد کند کردارش در نهان و آشکار نیکو گردد». (غرر الحکم، چاپ دانشگاه تهران، ج ۵، ص ۳۸۷)

در قرآن بیش از دویست بار کلمه «ذکر» و مشتقات آن به کار رفته است، از جمله می فرماید: «فَاذْکُرُوا آلاءَ اللّهِ وَ لا تَعْثَوْا فِی اْلأَرْضِ مُفْسِدینَ؛ پس نعمتهاى خدا را به یاد آورید و در زمین سر به فساد برمدارید». (اعراف، ۷۴) آیه می رساند که یاد نعمت ها جلوی فساد را می گیرد.

و در آیه دیگری فرمود: «اذْکُرُوا اللّهَ کَثیرًا لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛ خدا را بسیار یاد کنید باشد که رستگار شوید». (انفال، ۴۵)

سه- عبرت گیری و پند آموزی: انسان با ملاحضه تاریخ و سرگذشت آنهایی که در فساد و بی بندی  فرو رفتند و در مقابل تهاجم فرهنگی تسلیم شدند، و آبروی دنیا و آخرتشان را از دست دادند خود را از  فرورفتن در دام ها و تکرار خطاها و یا رها نمودن از آن، خود را بیمه کند.

علی علیه السلام فرمود: «و هر کس عبرت گیرد خود را [از فرو رفتن در خطاها و فسادها] دور نگه داشته  و هر کس خود را [از بدی ها] دور نگهداشت سالم می ماند». (بحارالانوار، دارالحیاء التراث، ح ۷۸، ص ۹۲)

قرآن در هشت آیه با صورت های مختلف دستور به عبرت گیری داده است و گاه صریحا فرمان داده است: « فَاعْتَبِرُوا یا أُولِی اْلأَبْصارِ ؛اى دیده وران عبرت گیرید». (حشر، ۲)

۲٫ عوامل خانوادگی:

سهم بزرگی از مفاسد اجتماعی، و پذیرش تهاجمات فرهنگی معلول سؤ تربیت خانواده هاست، و چنان که پدر و مادر خودشان وارسته و منزه باشند، و به فرزندان خویش توجه نموده، و در تربیت آنان کوتاهی ننمایند، بدون تردید کمک شایانی به اصلاح جامعه بشری نموده زیرا مفسدین و معتادان، سارقین و قاتل ها، منحرفین و شرابی ها … معمولا ریشه خانوادگی دارند.

قرآن با صراحت تمام به مردان و سرپرستان خانواده ها دستور می دهد که هم خود را و هم فرزندان خود در مقابل گناهان و فساد و بی بند و باری نگهدارند و حفظ کنند.

«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلیکُمْ نارًا وَقُودُهَا النّاسُ وَ الْحِجارَهُ عَلَیْها مَلائِکَهٌ غِلاظٌ شِدادٌ لا یَعْصُونَ اللّهَ ما أَمَرَهُمْ وَ یَفْعَلُونَ ما یُؤْمَرُونَ؛ اى کسانى که ایمان آورده اید خودتان و کسانتان را از آتشى که سوخت آن مردم و نگهاست حفظ کنید بر آن [آتش] فرشتگانى خشن [و] سختگیر [گمارده شده] اند از آنچه خدا به آنان دستور داده سرپیچى نمى کنند و آنچه را که مامورند انجام مى دهند». (تحریم، ۶)

آیه خطاب به مؤمنان است از این می فهمیم که خانواده مای مؤمن و مسلمان همیشه در معرض تهاجمات گناه و فساد قرار دارند، باید به گونه ای برنامه ریزی شود که بتوان جلوی آن تهاجمات را گرفت.

پیامبر اکرم فرمود: «خداوند هر مسؤلی، از مسئولیتی که به وی سپرده شده است، سؤال خواهد نمود، که آیا آن را به درستی به انجام رسانید یا ضایع کرد حتی از مرد نسبت به خانواده اش سؤال خواهد شد». (شرح رساله حقوق، ج ۱، ص ۵۲۴)

پیامبر اکر م فرمود: «همراهی و دقت و مراقبت کنید در امور فرزندانتان، و نیکو گردانید تربیت آنها را؛ چرا که اولاد شما هدیه های خداوند به شما می باشند». (همان، ص ۵۸۲)

۳٫عوامل اجتماعی:

قرآن افراد جامعه را واحد های جد افتاده بی ارتباط به هم نمی دانند، بلکه همگی را پیکری می شمارد که به همدیگر مرتبط و متصل و دارای ولایت بر یکدیگرند، لذا وظائفی بر عهده دارند که برخی از آنها از این قرار است:

یک-امر به معروف و نهی از منکر: مردان و زنان مؤمن برخی سرپرست برخی دیگرند، امر به معروف می کنند و از زشتی ها باز می دارند، نماز را به پای داشته زکات می پردازند و خداوند و پیامبرش را اطاعت می کنند. ایشان هستند که خداوند بر ایشان رحمت می آورد و به درستی که خداوند صاحب اقتدار و حکیم است». (توبه، ۷۱)

امام باقر علیه السلام فرمود: «در آخر الزمان عده ای مورد اطاعت قرار می گیرند، که ریاکارند و به عبادت تظاهر می کنند ولی کم خردان و کوتاه فکرانند. آنان به امر به معروف و نهی از منکر را واجب نمی شمارند، مگر آن هنگام که ایمن از هر گونه ضرری باشند. همواره به دنبال عذرتراشی و بهانه گیری و راه گریز از این واجب الهی هستند به دنبال لغزش های علما و فساد عمل آنان می باشند. آنان به سوی نماز و روزه و هر عملی که ضرری مالی یا جانی را متوجه آنان سازد، آنها را ترک می گویند، همان گونه که برترین و شریف ترین واجبات؛ یعنی امر به معروف و نهی از منکر را ترک گفته اند. به درستی که امر به معروف و نهی از منکر واجبی است که دیگر فرائض به واسطه آن به پا داشته می شود آنگاه که جامعه ای این گونه شد خداوند بر آنها غضب کرده و غضب وی عمومیت خواهد یافت پس نیکانی که در جامعه همواره اشرارند، و نیز کوچکترها با بزرگ ترها هلاک خواهند شد به درستی که امر به معروف راه همه انبیاست… پس با قلب هایتان به مخالفت گناه برخیزید و با زبانهایتان آنها را رد کنید. و ضربه های سخت خود را به پیشانی گنکاران وارد سازید و در راه خداوند از سرزنش ملامت گران نهراسید». (کافی، ج ۵، ص ۵۵)

دو- دولتمردان و حکومت اسلامی: حاکم و دولتمردان اسلامی در گام اول به عنوان الگوهای جامعه وظیفه دارندف کارها و رفتار خویش را اصلاح نمایند، چرا که مردم به رفتار و اعمال آنها اقتدا می کنند، در گام بعدی وظیفه دارند حدود تعزیرات اسلامی را برای جلوگیری از مفاسد اجتماعی قاطعانه و بدون ترس از اعتراض ابرقدرت ها و وابستگان آنها را اجرا نمایند.

علی علیه السلام هنگام اجرای یک حد از حدود الهی فرمود: «خدایا! تو به پیامبرت هنگامی که از دینت خبر می داد فرمودی: ای محمد هر کس یک حد از مجازات های مرا تعطیل کرده و اجرا نکند، با من دشمنی کرده، و بدین وسیله خواستار مخالفت با من شده است». (همان، ج ۱۸، ص ۳۰۹)

در گام سوم، دولتمردان، صدا و سیما، روزنامه ها، نوسیندگان و کلا دستگاه های تبلیغاتی، وظیفه دارند، مردم و جوانان را از مفاسد و زیان های تهاجم فرهنگی آگاه نمایند، چرا که امروز وسیله اصلی برای تهاجم فرهنگی به جوامع انسانی و اسلامی، همان تبلیغات وسیع و گسترده است.

 

منبع:

porseman.org

ا زدواج،همسر،حجاب و عفاف،]hnv،چادر،حجاب وعفاف،عفاف و حجاب،عفاف وحجاب،پوشش،utht, p[hf،utht, p[hf،p[hf, utht،p[hf, utht