عفت سامانه جامع عفاف و حجاب
اختلاف مهم و اساسى زن و مرد که سبب حقوق و تکالیف متنوّع آن ها مى‌شود چیست؟ آیا مى‌توان گفت بین زن و مرد تفاوتى اساسى غیر از تفاوت بیولوژیک وجود ندارد و این اختلاف هاى ظاهرى سبب تفاوت در حقوق نمى‌شود؟
درباره این گونه پرسش ها باید گفت: عقل انسانِ مادّى و متعارف، بسى قاصرتر از آن است که بتواند تفاصیل و جزئیّات این امور را دریابد. آن چه به ذهن انسان مى‌رسد، چیزى بیش از کلّیّات و برخى از جزئیّات نیست، زیرا بشر اساساً بر شناسایى همه مصالح و مفاسد واقعى توانا نیست; وگرنه مى‌توانست احکام و قوانینى اخلاقى و حقوقى وضع کند که تأمین کننده سعادت و کمال راستین همگان باشد و در این صورت، از وحى، نبوّت و دین بى نیاز مى‌شد. رمز نیاز دائم بشر به وحى و نبوّت همین ناتوانى عقل او است; به همین دلیل نمى‌توان ادّعا کرد که انسان به همه مصالح و مفاسد احاطه علمى دارد و مى‌تواند جمیع احکام و قوانین الاهى را توجیه عقلانى کند. فقط خداى متعالى بر همه مصالح و مفاسد، کسر و انکسار آن ها، و ظرایف و دقایق امور احاطه دارد.
در این بحث، آن چه ما در مى‌یابیم و ادّعا مى‌کنیم، این است که بین زن و مرد اختلاف هایى وجود دارد که منشأ آثار متنوّعى در زندگى اجتماعى مى‌شود; بنابراین، حقوق و تکالیف اجتماعى متفاوت است. براى آگاهى از جزئیّات بیش تر درباره تفاوت حقوق و تکالیف باید از شرع بپرسیم; زیرا دقایق امور در این باب نیز همچون ابواب دیگر بر ما پوشیده است.
تفاوت هایى که سبب تنوّع حقوق و احکام مى‌شوند، به دو بخش کلّى قابل تقسیم است:
أ. تفاوت هاى جسمانى که با تجربه حسّى قابل درک است و در فیزیولوژى و آناتومى مورد مطالعه قرار مى‌گیرد.
ب. تفاوت هاى روحى که آگاهى به آن از طریق تجربه حسّى مقرون به تجزیه و تحلیل هاى عقلانى، امکان پذیر است و در علم روان شناسى از آن بحث مى‌شود.
مهم‌ترین تفاوت هاى روحى و نفسانى زن و مرد عبارتند از:
۱٫ برخوردارى زن از عواطف، انفعالات و احساسات بیش تر:
. برخوردارى بیش تر زن در این سه بُعد روانى به طور معمول سبب تأثیرپذیرى بیش تر و ابراز رفتارهاى دیگرخواهانه از سوى زنان است. این ویژگى باعث مى‌شود که زن، خیلى زودتر از مرد بخندد و بگرید و دستخوش سایر انفعالات شود; همان طور که عاطفه بیش تر زن نیز سبب مهر و محبّت، رقّت قلب و عطوفت مادرى و… مى‌شود.
یکى از نتایج این اختلاف، نقص نسبى حزم و دور اندیشى او است. غلبه احساسات و عواطف; قدرت تفکّر، دوراندیشى و داورى درست را سلب مى‌کند. زن به طور معمول در همه دوران عمر، دچار چنین حالتى است. روحیه انفعالى زن، قدرت حکومت و نظارت عقل را ضعیف مى‌کند; به همین جهت داورى هاى او اغلب سطحى و غیر واقع گرایانه است.
این ویژگى روحى زن، در جاى خود، نتایج بسیار مطلوبى را نیز به همراه دارد. تصدّى کارهاى بسیارى نیازمند برخوردارى از احساسات بیش تر و ملایمت افزون تر است. زنان در انجام این گونه کارها موفّق ترند. بچه دارى، غذا دادن به کودک، نظافت و شست و شوى او، بازى با کودک و مراقبت از او، پاسخگویى به نیازهاى عاطفى اش و… همه از کارهایى است که با روحیه او سازگار، بلکه مطلوب او است; در حالى که مردان اغلب چنین نیستند. این حقیقت مورد تأیید روان شناسان بهویژه روان شناسان زن نیز قرار گرفته است.
۲٫ میل زن به محبوبیّت و توجّه بیشتر:
تفاوت مهمّ دیگرى که کم و بیش معلول تفاوت پیشین است، میل بیش تر زن به محبوبیّت و مورد توجّه قرارگرفتن است و در برابر، مرد به مهرورزیدن و دوست داشتن تمایل دارد. یکى از نیازهاى روحى زن آن است که از مرد دلربایى، و نظر او را به خود جلب کند در صورتى که مرد درصدد است دل خود را گرو دهد و شیفته شود. مردان به طور معمول عاشق پیشه، و زنان معشوق پیشه اند.
نکته بسیار جالب توجّه آن که دست آفرینش، وسیله دلربایى را نیز در اختیار زن نهاده است. چنین نیست که زن در پى شکار دل ها باشد; امّا دام و دانه اى در اختیار نداشته باشد. جذّابیت زن براى مرد چنان است که او را در کار دلربایى به طور کامل موفّق مى‌سازد. آن که این همه جذّابیت به زن داده، در مرد نیز آمادگى فراوانى براى مجذوبیّت قرار داده است.
۳. میل افزون زن به خودآرایى و خودنمایى:
یکى از دل مشغولى هاى زن که از تفاوت اوّل سرچشمه مى‌گیرد، این است که با استفاده از وسایل ممکن و در دسترس، خود را بیاراید و زیباتر جلوه کند و با زیرکى خاصّى مى‌کوشد تا آراستگى و زیبایى خود را به دیگران، به ویژه مردان بنمایاند تا بدین وسیله، آنان را در دام عشق خویش گرفتار سازد.
۴٫ میل زن به حامى داشتن:
تفاوت روحى دیگر زن و مرد که آن نیز به نوعى از تفاوت اوّل سرچشمه مى‌گیرد، میل زن به تحت حمایت قرار گرفتن است; در حالى که مرد به طور معمول به حمایت کردن از دیگران میل دارد. به تعبیر دیگر، زن اغلب دوست دارد به مرد پناه ببرد و مرد خوش دارد که زن را در پناه خود بگیرد.
مرد و زن تفاوت هاى جسمى و روحى کم اهمیت ترى نیز دارند که از ذکر آن ها صرف نظر مى‌کنیم.
تفاوت هاى جسمى و روانى گفته شده، سبب اختلاف هاى اساسى در زندگى فردى، خانوادگى و اجتماعى مرد و زن مى‌شود که به طور قطع باید هنگام تعیین حقوق و تکالیف، مورد توجّه کامل قرار گیرد. تعبیه و طرّاحى این تفاوت ها براى تشکیل و حفظ نظام خانواده و در نتیجه حفظ و بقاى نسل بشر لازم و اجتناب ناپذیر است.
۱. ر.ک: بقره (۲)، ۲۳۳; لقمان (۳۱)، ۱۴ و ۱۵; احقاف (۴۶)، ۱۵٫
منبع:حقوق زن(پرسشهاوپاسخهاجلد۵)، آیت الله مصباح یزدیhttp://www.mesbahyazdi.org/lib/
حجاب و عفاف،حجاب وعفاف،عفاف و حجاب،عفاف وحجاب،utht, p[hf،utht, p[hf،p[hf, utht،p[hf, utht
