عفت سامانه جامع عفاف و حجاب
یکی از وسایل تعلیم و تربیت، داستان است. شواهد تاریخی نشان میدهد که داستان و قصه یک وسیله رایج و عمومی در بین همه اقوام و ملل بوده است و معمولاً هر زمان، نقالانی حرفهای وجود داشتهاند که در مجامع عمومی برای مردم قصه میگفتند. بسیاری از ادیبان، نویسندگان، فیلسوفان و عالمان اخلاق که به قدرت زبان قصه آگاه بودهاند، افکار خود را در این قالب بیان کردهاند. بوعلی از جمله کسانی است که در «قصه حی بن یقصان» بسیاری از مضامین بلند عرفانی را آورده است و یا غزالی در کتاب «کیمیای سعادت» فراوان از حکایت و تمثیل بهره جسته است. پس ابتدا خانواده باید ریشه تربیت درست فرزند را در مسیر صحیح جای دهد تا مربی و ارگانهای دیگر بتوانند مسئله حجاب را در آنها نهادینه کنند. لازم است جوانان به نحو اصولی و سیستماتیک با منطق و معانی حجاب آشنا شوند. این امر وجود نوعی فرایند آموزشی را ایجاب میکند. شاید بازم باشد که حجاب از طریق نهادهای مذهبی و رسانههای جمعی مورد تأیید قرار گیرد. حجاب، نیازمند مشروعیت است و بدین منظور باید توجیه و تبیین گردد. حجاب به صورت یک سنت به نسل جدید میرسد و باید برایشان تبیین و تفسیر گردد.
نسل جدید، با مسئله حجاب به عنوان دادههای مفروض اجتماعی مواجه میشود، چرا که دانش شکلگیری و منشاء آنها را نمیداند. ایجاد، تغییر و اشاعه حجاب، نیازمند مشروعیت است. مشروعیت وضعیتی است که مناسب، مطلوب و ماندنی تلقی میشود. وقتی چیز چدیدی به وجود میآید، نیاز به مشروعیت دارد. هر دو مکانیزمهای رسمی و غیررسمی مشروعیتیابی مهماند. جنبههای غیررسمی ترکیب میشوند، چرا که مکانیزمهای رسمی به تنهایی برای نیل به مشروعیت مفروض، کافی به نظر نمیرسند. معمولاً تصمیمگیران براساس تناسب با زمینه، مکانیزمهای رسمی و غیررسمی را برای تقویت مشروعیت تصمیمشان به کار میبرند. اگر حجاب مشروعیت یابد، ثبات آن در جامعه بیشتر میگردد، ولی زمان بیشتری را میطلبد.
در فرایند مشروعسازی، ذهنیت موحه و قابل قبول در مورد حجاب ایجاد میشود. موجهنمایی حجاب به لحاظ ذهنی آن را برای جوانان معنیدار میکند. زمانی مسأله مشروعسازی ضروری میشود که حجاب از نسلی به نسل بعد منتقل گردد. در حال حاضر در جامعه ما کسانی که از حجاب استاندارد عدول میکنند، زیر ۳۰ سال سن دارند، یعنی حجابی که نسل قیب تعریف کرده است برای این نسل شکل تحمیلی دارد و به صورت مؤثر مقبولیت ذهنی نیافته است. اگر فرایند موجهسازی حجاب به صورت موفق عمل کند، فقط عده معدودی از حجاب استاندارد سر باز میزنند و رعایت نمیکنند، در این حالت باید با مکانیزم اجبار و به وسیله قوه قهریه (توسط نیروی انتظامی) با آنها برخورد شود.
برگرفته از مقاله محمد خجسته در فصلنامه جبهه فرهنگی حجاب و عفاف – شماره اول – بهار ۱۳۹۵٫
