موسیقی از دیدگاه اهل سنت

پرسش:موسقی از نطراهل سنت حرام است اگرکسی میگوید موسقی حلال است بفرماید با دلایل ارائه کند؟

در جواب این دوست عزیز باید گفت:

 

فقهای اسلام ازاعم ازسنی و شیعه غنا را حرام وخواننده وشنونده آن را فاسق دانسته اند هم چنین به حرمت موسیقی لهوی وساخت و ساز و خرید و فروش آلات آن فتوا داده اند.

 

این مطلب  درمیان فقهای اسلام اجماعی  بوده بلکه  یکی از ضروریات اسلام  می باشد البته دراین مسئله اختلاف های جزئی  نیز وجود دارد و گروهی از فقهای اهل سنت در صورتی  غنا و موسیقی را حرام می دانند که با حرام دیگری همراه با مقدمه برای حرام  دیگر باشد ولی برخی  از فقهای  اهل سنت و همه فقهای  شیعه  قائل  به حرمت  ذاتی  غنا و موسیقی لهوی  هستند.

 

در ابتدا به آرا و فتاوای فقهای  اهل سنت اشاره و سپس سخنان برخی از فقهای  شیعه درباره حرمت  غنا موسیقی لهوی و الات آن بیان خواهد شد.

موسیقی و غنا از دیدگاه  فقهای اهل سنت

اهل سنت  درباره حکم (غنا )اختلاف بسیاری دارند و کمتر مسئله ای است که به این اندازه مورد اختلاف فتاوای علمای اهل سنت   قرار گرفته باشد. دراین جا به برخی از نظریات آنان اشاره می شود:

شغل خوانندگی و نوازندگی

درکتاب الموسوعه الفقهیه که از طرف اوقاف و شئوان اسلامی  کویت تنظیم و  منتشر  شده آمده است:

حنفی ها ، حنبلی ها وآن چه که از مذهب  مالکی استفاده می شود گفته اند شغل قرار داد غنا و آواز  خوانی به گونه ای که معیشت خود را به وسیله آن تامین کند حرام است وامام  شافی   گفته : هر زن یا مردی که غنا و اواز خوانی را شغل خود  قرار دهد به   گونه ای که با آن معرو ف   گردد شهادتش در دادگاه  قبول نمی شود زیرا ان کار  لهوی است که شباهت به باطل  دارد و هر کسی  که این  نوع کارها را  انجام دهد به  سفاهت و سقوط مرو ت منسوب می گردد  اگرچه حرمت  آن معلوم نباشد

الموسوعه الفقهیه ج۳۱ص۲۹۶))

شنیدن غنا و موسیقی

درهمان کتاب درباره گوش دادن به غنا وموسیقی چنین آمده است:

همه فقها اسلام قائل شده اند که گوش  دادن به غنا درموارد زیرحرام است.

 

الف ) درصورتی که همراه با غنا زشت و حرام دیگری انجام گیرد

 

ب)احتمال دهد و ترس ازاین داشته باشد که گوش داد به غنا به فتنه ای مثل عشق ورز یدن به زن اجنبی یا پسر امرد (بی ریش  )ویا تحریک شهوت به سو ی زنا و امثال ان منجر  شود

 

ج)گوش دادن به غنا به ترک واجب  دینی  مثل نماز و یاترک  کار لازم دنیوی منجر شود ولی اگربه ترک مستحباتی مانند نماز  شب و امثال آن منجر گردد مکروه می شود ولی اگر برای استراحت  روح و بدون   ضمیمه ه ای فوق باشد علما درحکم   ان اختلاف کرده اند : جماعتی ان را ممنوع   و گروهی  مجاز دانسته اند: به ترتیب زیر:

 

الف )عبدالله  بن مسعود (صحابی  بزرگ پیامبر )قائل به حرمت شده است هم چنین اکثر  علمای  عراق  از جمله :  ابراهیم نخعی ، عامر  شعبی ، حمادبن ابی سلیمان ، سفیان نوری خنفی ها وبعضی  از حنبلی ها  قائل  به حرمت   شده اند

 

ب)شافعی ها ،  مالکی ها وبعضی ازحنبلی ها قائل به کراهت شده و گفته اند اگر کسی  به غنای زن نامحرم  گوش دهد کراهتش شدید تر است.

 

ج)عبدالله بن جعفر ، ع بدالله بن زبیر  ، نغیره بن شعبه ، اسامه بن زید  ، عمران بن حصین معاویه بن ابی سفیان وبرخی دیگر  از صحابه   ونیز عطا بن ابی  رباح  وبعضی  دیگر از  حنبلی ها از قبیل : ابوبکر  خلال و ابوبکر عبدالعزیز و نیز محمد غزالی  از شافعی ها قائل به اباحه شده و گفته اند: گوش دادبه غنای  خالی از محرمات دیگر حلال است

 

(الموسوعه الفقهیه ج۴ص۹۰-۹۱)

عبدالرحمان جزیری در کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه ، نظر  مذاهب  چهارگانه اهل سنت ر ا درباره غنا وموسیقی به ترتیب زیر نقل کرده است:

الف )شافعی : امام غزالی دراحیا  علوم الدین گفته است  : روایات ، دلالت برحلال بودن غنا ، رقص ودایره زدن دارد …..به شرط  این که فتنه یا محظور  دینی برآن مترتب نباشد.

 

ب)حنفی ها گفته اند : غنای  حرام ان است که بر الفاظ حرام مانند توصیف زن معین  یا توصیف شراب بدگویی از مسلمان وامثال آنها مشتمل  باشد وگرنه حرام  نیست

 

ج)  مالکی ها : الات موسیقی  که نکاح  را آشکار می سازد  مثل  طبل  ودایره بدون حلقه ، استعمال آنها تنها درباره نکاح جایز است بعضی از ا نها گفته اند : موسیقی تنها درمجلس  ولیمه نکاح   مباح است وبعضی دیگر گفته اند:موسیقی درمجلس   عروسی عقد وهر مجلس سرور وشادی دیگر مباح است واختصاص به ولیمه  نکاح  ندارد  اما غنافقط  رجز  خواندن با اهنگ غنا حلال  وبقیه حرام است

 

د) حنبلی ها:هیچ کدام از الات  موسیقی از قبیل : عود ، مزمار ، طبل ، رباب و امثال اینها حلال نیست اگر یکی از ابنها درمجلس  ولیمه باشد اجابت دعوت ورفتن به ان مجلس  حلال نیم باشد اما غنا زیبا نمودن  صدا و ترنم ذاتا حلال است …..وبا اهنگ خواند قران مکروه می باشد

 

الموسوعه الفقهیه  ج۲ص۴۲-۴۴)

نظریه غزالی

همان گونه که در کلام (عبدالرحمان  جزیری )آمده بود  امام محمد غزالی  شافعی از کسانی است که به  مباح  بودن  موسیقی  وغنا  فتوا داده است

او در کتاب  احیا علوم الدین  بحثی  را تحت عنوان (کتاب  اداب السماع و الوجد)  مطرح  کرده و پس از اشاره  به اقوال مختلف بزرگان سنت درباره  (سماع  : شنیدن  موسیقی و غنا)ونقل  خواب  و رویای بعضی  از اهل سنت در تمجید (سماع ) می گوید:معنای  سخن کسانی که می گویند : سماع حرام است این است که خدای تعالی مرتکب آن را عذاب می کند و این چیزی است که از طریق عقل و نقل نا شناخته است

زیرا شناخت شرعیا ت منحصر است به نص    و قیاس وقتی که درباره چیزی نه نصی وجود  داشته باشد نه قیاس  قول  به تحریم  ان باطل می گردد و  ان عمل جز  مباحات خواهد بود ودرباره (سماع ) نیز هیچ نصی و قیاسی  دلالت بر حرمت نمی کند

الموسوعه الفقهیه ج۲ص  ۴۳۱  (

ایشان برای اثبات مدعای خود دلایلی اورده  انها واضح و اشکار است حتی برخی از انها توهین به مقام شامخ رسول خدا محسوب می شود  ازجمله انها دو مورد  زیر از غزالی است که به عنوان دلیل برجواز   غنا و موسیقی نقل  کرده است :

الف )عایشه می گوید(روزی دو کنیز   خواننده  درمنزل آواز  خوانی می کردند پیامبر  وارد شد  (اعتراضی  نکرد)خوابید و صورت خود را پوشاند دراین حال ابوبکر  وارد شد و مرا از این کار منع کرد  پیامبر صور ت خود را باز کر د وبه ابوبکر فرمود : بگذار بخوانند ایام عید است

(احیاءعلوم الدین ج۲ص۴۴۲)

ب)عایشه می گوید: (عده ای از سودان امده بودند وبازی رقص وپای   کوبی می کردند پیامبر به من  فرمود  می خواهی تماشا کنی   ؟ گفتم : اری پیامبرمرا در  پشت خود  قرار داد به گونه ای که سرم را به شانه پیامبر گذارم و صورتم درکناراو قرار گرفتن ان قدر   تماشا کردم تا خسته شدم پیامبر فرمود: بس است ؟ گفتم اری  فرمود : پس  برو به خانه

احیاءعلوم الدین ج۲ص۴۴۳ – ۴۴۴

خوانندگان عزیز ایا این مطالب  اهانت به مقام شامخ  رسالت نیست؟

موارد حرمت  سماع از منظر غزالی

غزالی پس از اثبات عقیده خود(حلیت غنا  و موسیقی )موارد  را استثنا کرده  و گفته است : در پنج  مورد  شنیدن   غنا و موسیقی دراثر عوارض جانبی حرام می شود که عبارتنداز:

۱-  در صورتی که خوانند  زن اجنبی باشد که از گوش دادن به صدای  او خوف فتنه باشد پسر نوجوان بی ریش نیز همین حکم   را دارد.

۲-آلت موسیقی ، از الات شراب خواران و فاسقان باشد مانند  : مزمار ، ساز و طبل

۳- درکلام  اواز خوان چیزی باشد  که دروغ  ، فحش ، هجو محسوب  شود یا دروغ   به خدا و پیامبر یا صحابه  پیامبر ویا وصف  زن مشخصی  باشد

۴-    شنونده درحالتی باشد که شهوت براو غلبه کند مثل کسانی که درعنوان جوانی هستند گوش داد  آنان به غنا  یا موسیقی حرام است

۵-    شنونده یا خواننده ونوازندهان را شغل وبرنامه همیشگی خود قرار داد  به گونه ای که بیشتر وقت خود را در ان صرف  کند چنین کسی سفیه وشهادت او در دادگاه مردود است زیرا مداومت  برلهو  جنایت است همان گونه که گناه صغیره با اصرار و مداومت بران بیره می گردد برخی از مباحات  نیز با مداومت بران تبدیل به  گناه می شود

احیاءعلوم الدین ج۲ص-۴۵۱-۴۴۸ –

خلاصه نظیریات اهل  سنت

همان گونه که اشاره شد فقهای اهل سنت درحکم  غنا بسی  اختلاف  نظر دارند  بر خی ان را مباح گروهی  ان را حرام و دسته ای ان را  مکروه می دانند. آقای سید علی حسینی  در رساله  غنا از دیدگاه عامه از ابن حجر  هیثمی  نقل می کند که ایشان درکتاب  کف الرعاع  مجموع اقوال  فقهای اهل سنت را دریازده قول دسته بندی کرده است

۱-غنا حرام است این نظریه  به ائمه اربعه  اهل سنت  وبسیاری از فقها منسوب است.

۲-غنا  مکروه است نظریه ظاهرتر شافعی  احمد بن حنبل مالک  وابوحنیفه است وبسیاری از شافعیان و حنبلیان  براین نظریه اند فقیهان اهل بصره نیز ان را برگزیده اند.

۳-غنا  مباح است ابراهیم بن سعد  وعنبری ابن نحوی ، ابن عربی ، غزالی و  ماوردی در زمره  طرفداران این نظریه اند  ابن حزم  رساله ای برای اثبات این نظریه نگاشته است.

۴-بسیاری آن حرام و کم آن مباح است برخی از شارحان منهاج  این نظریه را پذیرفته اند و رافعی از سرخسی آن را گزارش کرده است

۵-خواندن و شنیدن غناحرام است جز برای کسی که در خانه ای تنها باشد  ابن حجر این قول را از برخی شاگردان بغوی نقل کرده است.

۶-اگر مرد بر ای زن یا زن برای مردبخواند حرام است ونیز اگر با مسکری  همراه باشد یا دران افراط شود حرام است حلبی جرجانی از فقیهان برجسته شافعی بر این نظریه بود.

جواز غنا مشروط به شرط زیر است:

۷-فرصت  وعمر انسان را ضایع نکند ،خواننده مرد و یا محرم باشد کسانی که در کوچه رفت و امد می کنند صدای ان را نشوند وبا مکروهی همراه نباشد استاد ابو منصور این فتوا را داده است

۸-اگر خوانندگی را کسب و وسیله معاش خود  قرار دهد وبا ان قرارداد ببندد حرام است استاابومنصور این فتوا را از  شافعی نقل   کرده است

۹-اگر انسان در غنا نیت در ست وخیری داشته باشد مکروه نیست والا مکروه است  خوارزمی درکتاب کافی ان را اورده است

۱۰-اگر نیت کند که  با ان قلب خود را به سمت  طاعت الهی سوق  دهد در زمره طاعات  است واگر بخواهد غنا نیروی  بیشتری برای انجام  دادن گناه به وی ببخشد و وی را بر ارتکاب معصیت تقویت کند حرام است   ابن جزم وغزالی براین نظریه  اند

۱۱-اگر آوازی که می خوانند به گونه ای باشد  که جز  احتمال حرمت دران راه ندارد حرام است واگر هم احتمال   حرمت وهم احتمال حلیت درآن می رود  حلال است برخی از شافیعان خراسانی این نظریه را پذیرفته اند و ابن حجر بران مهر تایید زده است

میراث فقهی ۱:غنا وموسیقی ج۳ص ۲۳۱۵

دیدگاه شیعه در مورد موسیقی وغنا

عموما فقهای شیعه غنا را حرام و موسیقی را به دو قسم لهوی وغیر لهوی تقسیم می کنند که موسیقی لهوی را حرام می دانند.

ادله تحریم موسیقی لهوی از قرآن کریم

• الله سبحانه و تعالی می فرماید: {و من الناس من یشتری لهو الحدیث لیضل عن سبیل الله بغیر علم و یتخذها هزوا اولئک لهم عذاب مهین} (و از مردم هستند کسانی که می ستاند سخن بیهوده و لغو را تا بوسیله آن گمراه کند مردم را از راه خدا و آن را به تمسخر گیرد، به درستی که برای او عذابی خوار کننده [مهیا] است) [لقمان/۶]

عبدالله بن عباس رضی الله عنه می فرماید: “لهو الحدیث همان غناست”.

مجاهد رحمه الله می گوید: “لهو یعنی طبل” (تفسیر طبری)

همچنین حسن بصری رحمه الله می گوید: “این آیه درباره ترانه سرایی و آلات موسیقی نازل شده است” (تفسیر ابن کثیر)

ابن قیم رحمه الله می گوید: “قول صحابه و تابعین در تفسیر لهو الحدیث به غنا کافی است و این تفسیر از ابن عباس و ابن مسعود [که از بزرگان علمای صحابه هستند] به ثبوت رسیده است. ابوالصهباء می گوید از ابن مسعود درباره این فرموده الله سبحانه و تعالی پرسیدم: {ومن الناس من یشتری لهو الحدیث} گفت: “قسم به خداوند که معبودی به حق جز او نیست لهو الحدیث یعنی غنا ـ و سه بار این قسم را تکرار کرد ـ “

همچنین از ابن عمر رضی الله عنهما به صحت رسیده که فرمود لهو الحدیث همان غناست” (إغاثه الهفان)

حاکم نیشابوری در مستدرک خود درباره تفسیر صحابی می گوید: “جوینده علم باید بداند که تفسیر صحابی که خود شاهد نزول وحی و قرآن بوده نزد شیخین (بخاری و مسلم) به منزله حدیث مسند است” امام ابن قیم در کتابش إغاثه اللهفان در باره این قول حاکم می گوید: “اگرچه این سخن حاکم قابل نظر است (و مطلق نیست) اما بدون شک تفسیر صحابه از تفسیر بعد از آنها مقبولتر است زیرا آنها داناترین این امت نسبت به تفسیر کلام خداوند هستند که این کتاب بر آنها نازل شد و آنها اولین کسانی هستند در این امت که مورد خطاب قرآن قرار گرفته و تفسیر آن را قولا و عملا از رسول الله صلی الله علیه و سلم فراگرفته اند و آنان فصیحان واقعی عرب اند، برای این تا جایی که امکان دارد از تفسیر آنها چشم پوشی نمی شود.

الله سبحانه و تعالی می فرماید: {و استفزز من استطعت منهم بصوتک و أجلب علیهم بخیلک و رجلک و شارکهم فی الأموال و الأولاد و عدهم و ما یعدهم الشیطان إلا غرورا} ( و از جا تکان بده هر کدام از آنها را که توانستی با صدای خود و حمله کن بر آنان با سربازان سواره و پیاده خود و شریک شو با آنان در مال ها و فرزندانشان و به آنها وعده بده، و وعده نمی دهد شیطان آنها را مگر به دروغ)[إسراء/۶۴

در تفسیر جلالین در تفسیر کلمه استفزز آمده است”صدایت را مخفیانه برای فراخواندن به ترانه خوانی و موسیقی و دعوت به هر معصیت دیگری به آنها برسان” همچنین ابن کثیر و طبری این قول را از مجاهد (شاگرد ابن عباس) نقل کرده اند. قرطبی در تفسیرش می گوید: “آنچه در این آیه ذکر شده دلالت بر تحریم آلات موسیقی و غنا و لهو دارد… و واجب است از هر آنچه صدای شیطان و یا فعلش است و هر آنچه آن را نیکو می داند، دوری کرد.

• همچنین الله عزوجل می فرماید: {والذین لا یشهدون الزور و إذا مروا باللغو مروا کراما} (و آنانکه شاهد و ناظر تزویر و فریب نمی شوند و اگر از کنار لغو و بیهودگی عبور کنند، بزرگوارانه می گذرند) [فرقان/۷۲

ابن کثیر در تفسیر این آیه قولی را از محمد بن حنفیه (فرزند علی رضی الله عنه) نقل می کند که گفت: زور (تزویر، دروغ) در اینجا به معنی غنا است،

همچنین قرطبی و طبری از مجاهد نقل می کنند که در مورد این آیه میگوید: {والذین لا یشهدون الزور} “یعنی : کسانی که به غنا [و موسیقی] گوش فرا نمی دهند”

و در تفسیر طبری آمده است که: “ابوجعفر گفت: اصل تزویر یعنی زیبا نشان دادن یک چیز و وصف آن به خلاف صفت واقعی اش تا جایی که در شنونده توهم ایجاد می شود و آن را خلاف حقیقتش می بیند… و غنا در این وصف داخل است چون در آن مهارت آوازی [به همراه موسیقی] باعث می شود شنونده از آن خوشش بیاید و به آن گوش فرادهد” (تفسیر طبری) و همچنین امام طبری در مورد این بخش آیه: {و إذا مروا باللغو مروا کراما} می گوید: “و اگر از کنار باطل و بیهودگی گذر کنند و آن را بشنوند یا ببینند بزرگوارانه گذر می کنند که در مورد برخی از مصادیق لغو و بیهودگی عبور بزرگوارانه یعنی نشنیدن و گوش فراندادن، مانند غنا و موسیقی

ادله تحریم موسیقی از سنت نبوی شریف

رسول الله صلی الله علیه و سلم می فرماید: “صوتان ملعونان، صوت مزمار عند نعمه و صوت ویل عند مصیبه” (دو صدا نفرین شده اند: صدای آلت موسیقی هنگام نعمت و خوشی و صدای داد و بیداد هنگام مصیبت) [سند آن حسن است: السلسله الصحیحه ۴۲۷]

• از رسول الله صلی الله علیه و سلم روایت شده که فرمود: “لیکونن فی هذه الأمه خسف، و قذف، و مسخ، و ذلک إذا شربوا الخمور، و اتخذوا القینات، و ضربوا بالمعازف” (در این امت خسف (فرورفتن در زمین و زلزله) و سنگباران و مسخ (تغییر چهره انسان به حیوان) رخ خواهد داد و آن هنگامی خواهد بود که مردم مشروب بنوشند و زنان خواننده برایشان بخوانند و بر آلات موسیقی بنوازند) [با مجموع طرقی که روایت شده است صحیح است: السلسله الصحیحه ۲۲۰۳]

• رسول الله صلی الله علیه و سلم می فرماید: “إن الله حرم علی أمتی الخمر و المیسر و المزر و الکوبه و القنین و زادنی صلاه الوتر” (خداوند بر امت من خمر و میسر (قمار و امثال آن) و مزر (نوعی مشروب) و کوبه (طبل) و قنین (نوعی ساز) را حرام کرده و در عوض به من نماز وتر را داده است) [سند آن صحیح است: صحیح الجامع ۱۷۰۸] کوبه یعنی طبل و قنین در لغت حبشه یعنی تنبور [غذاء الألباب]

استفتئات از مراجع شیعه

۱-فرق بین موسیقی حلال از موسیقی حرام چیست؟ و آیا موسیقی کلاسیک حلال است ضابطه در شناخت این موضوع چیست؟

آنچه که از دیدگاه عرف موسیقی قرین با لهو و طرب باشد که متناسب با مجالس لهو و باطل است، این نوع از موسیقی حرام است و فرقی ندارد بین موسیقی کلاسیک و غیره و تشخیص این موضوع به نظر عرفی مکلف برمی‏گردد، و اگر موسیقی دارای شرایط نباشد فی النفسه اشکالی ندارد.

۲-مراد از موسیقی مطرب و قرین با لهو [ که موضوع از برای حرمت است ] چیست؟ و ملاک تشخیص این نوع موسیقی از غیر آن چگونه است؟

موسیقی مطرب قرین با لهو آن گونه از موسیقی است که نوعا انسان را از حالت طبیعی خارج می‏سازد وبه سبب داشتن محتوای خاصی که متناسب با مجالس لهو و معصیت است و مرجع در تشخیص موضوع عرف است.

۳-غنا چیست؟ آیا فقط صدای انسان است یا اینکه صداهایی را هم که از آلات موسیقی برمی‏خیزد، شامل می‏شود؟

مراد از غنا صدای انسان است اگر با ترجیع و گرداندن صدا در گلو و قرین با طرب و از خود بیخود شدن همراه باشد به گونه‏ای که متناسب با مجالس لهو و معصیت است و آوازخوانی به این شکل حرام است و استماع آن هم حرام، اما صداهای حاصل از آلات موسیقی غنا محسوب نمی‏شود، اما اگر از آلات مخصوص لهو باشد یا بر صدای حاصل از آن عنوان موسیقی قرین با لهو و طرب صادق باشد آن هم حرام است.

۴-آیاآموزش موسیقی و خصوصا سنتور جایز است و اگر این آموزش موجب ترغیب و تشجیع دیگران باشد حکم چیست؟

استفاده از آلات موسیقی اگر به منظور اجرای سرودهای انقلابی و مذهبی یا اجرای برنامه‏های مفید و ارزشمند و امثال آن از اموری که غرض عقلایی بر آن مترتب است اشکالی ندارد به شرط آنکه مستلزم مفسده نباشد. و تعلیم و تعلم برای این غرض اشکال ندارد.اما ترویج موسیقی و اهتمام و اشتغال به آن با اهداف حکومت اسلامی منافات دارد و قیام به ترویج و نشر آن در مرکز تعلیم سزاوار نیست خصوصا بین جوانان زیرا صلاحی در این آموزش نمی‏باشد.

۵-آیا موسیقی سنتی و اصیل ایرانی حرام است یا حلال؟

آنچه که عرفا از نوع موسیقی قرین با لهو و متناسب با مجالس معصیت باشد حرام است مطلقا چه ایرانی باشد چه غیر آن و چه از انواع موسیقی سنتی و اصیل باشد و چه نباشد.

۶-حکم استفاده از «دایره زنگی» برای زنان در مجالس عروسی چیست؟

بکارگیری آلات موسیقی جهت آوازه‏خوانی به صورت موسیقی قرین با لهو و طرب جایز نیست ولی بعید بنظر نمی‏رسد بکارگیری این وسیله زمانی که با آوازخوانی در مجلس زفاف عروسی باشد.

۷-آیا جایز است زدن به ظروف و ادواتی که از آلات موسیقی محسوب نمی‏شود در محافل عروسی و اگر صدا به خارج از مجلس برود و در معرض سماع مردان قرار گیرد حکم چیست؟

ملاک نحوه استفاده از آن است اگر به صورت متداولی که در عروسیها به نحود تقلیدی انجام می‏شود تا مادامی که مفسده‏ای بر آن بار نشود و عرفا به آن، مجلس لهو نگویند اشکالی ندارد.

۸-درباب موسیقی عرفانی و اینکه آیا موسیقی موجب وصول و تقرب است یا خیر؟

ایشان می‏فرماید: موسیقی از طرق وصول به پروردگار شمرده نمی‏شود، و این مهم از خلال موسیقی بدست نمی‏آید مضاف بر اینکه ترویج موسیقی و اهتمام و اشتغال به آن با اهداف حکومت اسلامی منافات دارد.

در سایه این مباحث می توان برای تعیین دقیق غنای حرام که از راه غور و تامل در منابع به نتایج ذیل رسید:

آن غناء و آوازی حرام است که یکی از شرایط زیر را دارا باشد:

۱ـ غناء و آوازی که به گونه لهو و لغو یا زور و باطل که با مجالس لهو مناسب دارد باشد.

۲ـ غناء و آوازی که در بردارنده الفاظ و مفاهیم پست و جنبه‏های شهوانی باشد.

۳ـ غناء و آوازی که دارای لحن اهل فسوق و گناه باشد.

۴ـ صدا و آوازی که انسان را ازیاد خدا دور بدارد.

۵ـ آوازی که همراه با معصیت باشد مانند آواز زن در حضور مردان نامحرم.

براساس آنچه آوردیم به نظر نگارنده آوازهائی که بر اساس غرض صحیح و دارای سبک و شیوه متقن و متمایز از الحان اهل فسوق و شیوه‏های لهو و باطل باشد و مفاهیم را در برداشته باشد و روح جامعه را برای تخلّق به نیکی‏ها آماده کند و مفاهیم مذهبی و عقیدتی را با لطافت در قلبها جای دهد و روحیه مقاومت و مبارزه با دشمنان وطن و مذهب را تقویت نماید و جلوی تمایل و گرایش نسلها را به سوی آوازهای فاسد و مفسد و آهنگهای مهیج شهوانی سد کند ،نه تنها هیچ‏گونه اشکال شرعی را به همراه ندارد بلکه بسیار خوب و پسندیده است..

انشاء اللّه‏ گامهای استوارتر و مثبت‏تر و دقیق‏تر در این راستا همسو با موازین شرعی و احکام اسلامی برداشته شود.

مطالب مرتبط:

مضرات موسیقی از دیدگاه اسلام

موسیقی حلال و حرام؟

آیا موسیقی از پایه حرام است!؟؟؟

من عاشق موسیقی هستم!

حالا که گوش دادن به موسیقی عادی شده چیکار کنیم:؟

بالاخره موسیقی خوبه یا بد؟؟!!

موسیقی ، محرمیت ، گفتگو بانامحرم ، تراشیدن ریش و ….