عفت سامانه جامع عفاف و حجاب
مسئله اصلی که خداوند تبارک و تعالی در خصوص ارتباط زنان با مردان بر آن اصرار دارد مسئله عفاف و قدرت خود کنترلی و پاکدامنی است. اما این ملکه نفسانی و امر درونی نمادهایی را می طلبد که از سرّ درون خبر می دهد. به عبارتی دیگر صرف ادعا در این حوزه از هیچ کس پذیرفته نیست و عفاف باید در رفتار آدمی نمایان شود. نمونه هایی از این نمادها عبارتند از مدیریت نگاه و حجاب اسلامی. نمادهای عفاف به منظور کارآمدی ضروری است در بطن خود برخوردار از سه عنصر اصلی زیر باشند:
- باورمندی و اعتقاد به آموزه های اسلامی (نمایش مسلمانی)
- تمایل درونی به حیاء و عفاف (گرایش فطری به حیاء)
- باورمندی به حقوق اجتماعی و رعایت قانون (قانون مندی)
به عبارت دیگر رفتار فرد محجبه زمانی به آن ملکه نفسانی نزدیک خواهد شد که برخوردار از عناصر مذکور باشد، در حالی که متأسفانه در برخی از موارد اینگونه نیست و نماد حجاب به دلیل فقدان این عناصر و تا حدودی تحت تأثیر تداخل عوامل دیگر، آدمی را به سوی ملکه عفت هدایت نمیکند. این بدان معنی است که نمیتوان فقط به ظواهر نمادها اکتفا نمود و این نماد کارکرد اصلی خود را تا حدودی از دست داده و از وحدت مفهومی برخوردار نمی باشد. در ادامه به مقوم های نماد حقیقی حجاب در راستای تقویت روح عفاف اشاراتی خواهد شد.
تبیین جایگاه حجاب در منظومه عفاف
مباحث مرتبط با عفاف در سه حوزه قابل طرح می باشد؛
عوامل مؤثر در ایجاد و تحکیم عفاف: (اموری که باعث ایجاد و یا تقویت روحیه خود کنترلی و عفاف می شوند)
تقویت کننده های عفاف به اموری گفته می شود که در صورت تحقق آن در فرد، روحیه و توان خود کنترلی در افراد تقویت می شود، مانند یاد مرگ. شواهد بسیاری است که نشان می دهد باور به معاد و یاد مرگ ترمز دنیا طلبی را در افراد می کشد و قدرت مقابله با خواهش های نفسانی و شهوات را افزایش می دهد.
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:
ذِکرُ المَوت یُمِیتُ الشَهَوات فِی النَفس (بحار ج۶ ص۱۳۳)
عوامل مخرّب عفاف در فرد و اجتماع: تخریب کننده ها اموری هستند که قدرت مدیریت بر خود را تضعیف و یا تخریب می کنند. این مسائل به گونه‌ای هستند که اگر فردی مدتی هم بر نفس خود مسلط باشد ولی اجازه بدهد این ذهنیات، گرایش ها و افعال از او صادر شود به مرور توان کنترل درونی فرد را تضعیف و تخریب کرده و فرد را به ورطه بی عفتی و حرام می‌کشاند؛ مانند خلوت کردن با نامحرم.
پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) می فرمایند:
مَن کانَ یُؤمِن بِاللهِ وَ الیَومِ الاخَر فَلایَبِیت فِی مُوضِع تَسمَعُ نَفَسَه اِمرَأه لَیسَت لَه بِمُحَّرَم.)
در جایی که زن نامحرمی هست درنگ نکنید اگر به خدا و قیامت ایمان دارید.
همچنین امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند:
فاِنَّ الرَجُل وَ المَرأهَ اِذا خُلّیا فِی بَیتٍ کَانَ ثَالِثُهُما الشَیطانَ )
وقتی مردی با زنی در مکانی با هم خلوت می کنند سومی آنها شیطان است. (من لا یحضره الفقیه ج۳ ص۲۵۲ ح۳۹۱۳٫)
خروجی ها و نمایشگرهای عفاف : نمایشگرهای عفاف هم اموری هستند که انعکاس روحیه عفیفانه درونی فرد می‌باشند و می‌توانند در صورت بروز و ظهور طبیعی، نمادهای رفتار عفیفانه تلقی شوند. مانند: مدیریت نگاه همچنان که عفیف و امین بودن موسی علی نبینا و آله و علیه السلام در ماجرای دختران شعیب علیه السلام به کنترل نگاه او نسبت داده شده است.
انسانی که به دنبال کسب فضائل اخلاقی است باید ببیند در خلوت و آشکار به چه میزان می‌تواند بر نگاه خود کنترل داشته باشد؛ از این رو می‌توان گفت فردی که نگاه ناپاکی دارد از ملکه عفاف بهره‌ای ندارد. بر همین اساس می توان حجاب و پوشش اسلامی را نیز با شرایطش یکی از نمادهای عفاف دانست.
